اندازه دقیق کیهان چقدر است؟ چه تعداد کهکشان وجود دارد؟
جهان چقدر بزرگ است؟ اندازه دقیق کیهان چقدر است؟ چه تعداد کهکشان وجود دارد؟ سوالاتی از این دست میتواند ذهنهای افراد را به خود مشغول کند. زمانی تصور میکردیم در مرکز جهان هستیم و همه آسمان به دور ما در حال گردش هستند و با رسم تصاویری ساده، نقشه آسمان را میکشیدیم. ولی هر قدر علم ما بیشتر شد، سوالات بیشتری پیش آمد و فهمیدیم که چیز زیادی نمیدانیم.
انفجار بزرگ (بیگ بنگ) و شروع انبساط کیهان
جهان ما در حدود ۱۴ میلیارد سال (دقیقا سیزده میلیارد و هشتصد و نود میلیون سال) پیش با یک انفجار بزرگ (بیگ بنگ) شروع شد. در چند صد میلیون سال اول، جهان بسیار تاریک بود و ستارهای برای روشن کردن هستی وجود نداشت. سپس اولین ستارگان دارای هیدروژن کافی با استفاده از فشرده شدن توسط جاذبه، شکل گرفتند و کهکشانها را ساختند. بدین ترتیب جهان از تاریکی بیرون آمد. ولی جهان با سرعتی باور نکردنی در حال منبسط شدن بود. حتی با سرعتی بیشتر از سرعت نور. هنوز هم کیهان در حال منبسط شدن و بزرگ شدن است.
جهان از جهت دید ما به دو قسمت قابل مشاهده و غیر قابل مشاهده تقسیم میشود. قسمتی از جهان وجود دارد که برای ما غیر قابل مشاهده است! علت آن این است که از جایی که ما در کیهان حضور داریم، قسمتی از کیهان که فاصله ما با آن بیشتر از ۱۴ میلیارد سال نوری (مسافتی که نور در طی ۱۴ میلیارد سال طی میکند) است، غیر قابل مشاهده است. یعنی نور آن قسمت از کیهان در طی این ۱۴ میلیارد سال هنوز به ما نرسیده است. پس نمیتوانیم بزرگی کیهان را اندازهگیری کنیم. فقط میتوانیم اندازه قسمت قابل مشاهده را اندازهگیری کنیم.
در قسمت قابل مشاهده، ما حدود ۲ تریلیون (دو هزار میلیارد) کهکشان را تخمین زدهایم. مشکل دیگری که برای تخمین کهکشانها داریم این است که وقتی به افق دوردست کیهان نگاه میاندازیم، ممکن است فاصله ما ۱۰ میلیارد سال نوری یا بیشتر باشد و نمیدانیم که در حال حاضر چه اتفاقی در آنجا افتاده است. فایده نگاه کردن به دوردست این است که وقتی به نقطهای در کیهان به فاصله ۱۲ میلیارد سال نوری نگاه کنیم، میتوانیم بفهمیم جهان وقتی هنوز نوزاد یا کودک بوده است، چه شکلی داشته است. ولی نقطه ناراحتکننده این است که نقاطی در کیهان وجود دارند که هیچ وقت سیگنالهای رادیویی برنامههای تلویزیونی ما را دریافت نخواهند کرد. چون جهان با سرعتی بیشتر از نور در حال گسترش است و قطعا امواج رادیویی با سرعت نور حرکت خواهند کرد.
تعداد ستارههای کهکشان راه شیری
کهکشان ما (راه شیری) در حدود چند صد میلیارد ستاره را در داخل خود دارد. حال حساب کنید دو هزار میلیارد کهکشان چند ستاره را میزبانی میکنند؟ جهان قابل مشاهده ما اگر به شکل کروی باشد، اندازه آن کرهای خواهد بود به شعاع حدود ۱۴ میلیارد سال نوری!
حال سوال دیگری که پیش میآید این است که جهان غیر قابل مشاهده چند برابر جهان قابل مشاهده ما است. جهان قابل مشاهده را میتوانیم ببینیم و مطمئن هستیم که وجود دارد. چون نور قسمت غیر قابل مشاهده هیچ وقت به ما نرسیده است، تا زمانی که نتوانیم مدل دقیقی از سرعت انبساط جهان و تعیین محل دقیق خودمان در کیهان تعیین کنیم، قابل محاسبه نیست. به طور سادهتر پاسخ این است: نمیدانیم!
از کجا آمدهام، آمدنم بهر چه بود
به کجا میروم آخر ننمایی وطنم
